Η υλοποίηση της ιδέας ίδρυσης Νοσοκομείου στη Σάμο οφείλεται στον Ηγεμόνα της Αυτόνομης Σαμιακής Πολιτείας Κωνσταντίνο Φωτιάδη (1874-1879) και ξεκίνησε ύστερα από πολυάριθμη συγκέντρωση Σαμίων, στη μεγάλη αίθουσα του Ηγεμονικού Μεγάρου, την Κυριακή 4 Οκτωβρίου 1874, οπότε και συγκροτήθηκε σχετική Ερανική Επιτροπή υπό τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Σάμου Γαβριήλ Κατσαρό και τους Δημήτριο Οικονόμου, Σταύρο Νικολαΐδη, Ιωάννη Καφετζιδάκη, Σταύρο Ιωσηφίδη, Παναγή Μιχαλιτζάνο και Νικόλαο Σταματιάδη.

Το Νοσοκομείο κτίσθηκε σε μεγάλο οικόπεδο, στη συνοικία Κούτρα του Λιμένος Βαθέος, που δώρισε ο επιχειρηματίας της Σμύρνης, Αλέξανδρος Λυμπερόπουλος, σε τοπογραφικά σχέδια και μελέτη του αρχιτέκτονα, από τη Σμύρνη, Μιχαήλ Βοσκαδάκη.

Την Κυριακή  2 Μαρτίου 1875 πραγματοποιήθηκε η πανηγυρική τελετή κατάθεσης του θεμελίου λίθου του κτιρίου του Νοσοκομείου: «Ηγεμονεύοντος Σάμου Κωνσταντίνου Φωτιάδου συνδρομή των Σαμίων και άλλων φιλοικτιρμόνων ανδρών, ανεγειρόμενον εν Σάμω νοσοκομείω, ο θεμέλιος ούτος λίθος κατετέθη μηνί Μαρτίου β΄ έτει αωοε΄ (1875)».

Τα εγκαίνια του κτιρίου του Πολιτικού Νοσοκομείου Σάμου πραγματοποιήθηκαν την Τετάρτη 27 Ιουλίου 1877, ημέρα της εορτής του Προστάτη του Αγίου Παντελεήμονα και άνοιξε τις πύλες του «προς πάσα άρρωστο, κάθε εθνότητας, φύλου, θρησκείας».

Οι αυξημένες ανάγκες παροχής υγειονομικών υπηρεσιών επέβαλαν την κατασκευή ενός νέου νοσηλευτηρίου  και γι΄ αυτό τον σκοπό επιλέχθηκε η θέση Αγροκήπιο, δυτικά της πόλης του Λιμένα Βαθέος, ένας πευκόφυτος έρημος λόφος χωρίς σπίτια, ιδιοκτησίας του Δήμου Σαμίων, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αθανάσιου Τσίγκου, το 1939.

Με το Διάταγμα της 5^ης Μαΐου 1948 (Φ.Ε.Κ. 125/τ.Α΄/1948) το εν λόγω νομικό πρόσωπο ονομάζεται Γενικό Νοσοκομείο Σάμου «Άγιος Παντελεήμων», στο οποίο συγχωνεύεται το ήδη λειτουργούν Νοσοκομείο « Ο Άγιος Παντελεήμων» ως Κλινική Φυματιώντων.                                  

Τα εγκαίνια του νέου κτιρίου του Γενικού Νοσοκομείου Σάμου πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 1948, οπότε και μεταφέρθηκε η εικόνα του Αγίου Παντελεήμονα από το παλαιό κτίριο.  

Η ονομασία του σε Πολιτικό Νοσοκομείο Σάμου «Άγιος Παντελεήμων» οφείλεται στο ότι στο χώρο της ανέργεσης του υπήρχε ένα μικρό εξωκκλήσιο στο όνομα του Αγίου, που ήταν ιατρός, αθλοφόρος  και ιαματικός.

Η λειτουργία του στηρίχθηκε στον Νόμο 975/1900 της Ηγεμονίας, στην επιχορήγησή της, καθώς και στις πάσης φύσεως ενισχύσεις της Σαμιακής κοινωνίας, επεκτάθηκε στα ανατολικά του το 1890, ενώ του  παραχωρήθηκε και το κτίριο του παρακείμενου Ηγεμονικού Τυπογραφείου. Σήμερα, στη θέση του βρίσκεται η Περιφερειακή Ενότητα Σάμου, δωρεά του ίδιου του Νοσοκομείου. 

Το Πολιτικό Νοσοκομείο Σάμου «Άγιος Παντελεήμων» λειτούργησε ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου μέχρι το Διάταγμα της 2^ης Μαρτίου 1938 (Φ.Ε.Κ. 82/τ.Α΄/1938), οπότε το Γενικό Νοσοκομείο Σάμου άρχισε να λειτουργεί πλέον ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, σύμφωνα με τον αναγκαστικό Νόμο 965/1937, με πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο αποτελούμενο από τους Μητροπολίτη Σάμου – Ικαρίας Ειρηναίο Παπαμιχαήλ, Διευθυντή Δημοσίου Ταμείου Σάμου, πρωτοδίκη Κυριάκο Ματσούκη, δικηγόρο Αχιλλέα Θαλασσινό και ιατρό Φωκίωνα Μανταφούνη.

Η μετεξέλιξη του στη συνέχεια, ως Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Σάμου, πλέον, διέπεται από το Νομοθετικό Διάταγμα 2592/1953.

Το 1961 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του ναϊδρίου του Αγίου Παντελεήμονα, με πρωτοβουλία και εισφορές του Συλλόγου Προσωπικού του Νοσοκομείου, που

ιδρύθηκε το 1955, σε σχέδια και επίβλεψη του Διευθυντή των Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας Σάμου Απόστολου Ρακατζή. Η θεμελίωσή του πραγματοποιήθηκε στις 12 Απριλίου 1960 και τα εγκαίνιά του στις 10 Ιουλίου 1961 από τον Μητροπολίτη Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών Παντελεήμονα Α΄ Χρυσοφάκη.

Ακολούθως, με τον Νόμο 1397/1983 λειτουργεί ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με την ονομασία Γενικό Νομαρχιακό Νοσοκομείου Σάμου «Άγιος Παντελεήμων».

Το 1994 ολοκληρώθηκε η κύρια επέκταση του σημερινού κτιρίου του Νοσοκομείου και το 2000 η διαρρύθμιση του παλιού κτιρίου.

Στη συνέχεια, με τον Νόμο 2889/2001 λειτουργεί ως αποκεντρωμένη μονάδα του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, του Περιφερειακού Συμβουλίου Υγείας

και Πρόνοιας (Πε.Σ.Υ.Π.) Βορείου Αιγαίου, με την ονομασία Γενικό Νοσοκομείο Σάμου «Άγιος Παντελεήμων», ενώ με τον Νόμο 3329/2005 επανήλθε ως αυτοδιοικούμενο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, με την τελευταία ονομασία του.

Σήμερα η λειτουργία του Γενικού Νοσοκομείου Σάμου «Άγιος Παντελεήμων» διέπεται από Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας (Φ.Ε.Κ. 3281/τ.Β΄/2012,  1289/τ.Β΄/2013, 1907/τ.Β΄/2017, 5261/τ.Β΄/2018) και αναπτύσσει εκατόν είκοσι (120) κλίνες. Διαθέτει Παθολογική, Παιδιατρική, Καρδιολογική, Χειρουργική, Ορθοπεδική, Μαιευτική/Γυναικολογική Κλινική, Μονάδα Τεχνητού Νεφρού, Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, Χειρουργεία, Βιοχημικό - Αιματολογικό – Ανοσολογικό – Μικροβιολογικό Εργαστήριο, Σταθμό Αιμοδοσίας, Ακτινοδιαγνωστικό Εργαστήριο (αξονικό τομογράφο, ψηφιακό μαστογράφο, υπερήχους, ακτινοσκοπικό και ακτινολογικό μηχάνημα), Εξωτερικά Ιατρεία (διαφόρων ειδικοτήτων), Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, Τμήμα Ημερήσιας Νοσηλείας (χημειοθεραπειών), Κοινωνική Υπηρεσία, Διαιτολογικό – Διατροφικό Τμήμα, Φυσικοθεραπευτήριο, Φαρμακείο.

Επιπλέον, διαθέτει ως αποκεντρωμένες μονάδες του, το Κέντρο Ψυχικής Υγείας (Κ.Ψ.Υ.) και  το Δημόσιο Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης (Δ.Ι.Ε.Κ.) Βοηθών Νοσηλευτών, καθώς και ως ενσωματωμένη μονάδα το Κέντρο Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης (ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ.).

Ακόμη, στην ιδιοκτησία του, επί της παραλιακής οδού του Βαθέος, βρίσκεται το συγκρότητα των διαμερισμάτων ιατρών και νοσηλευτών.

Επιπρόσθετα, είναι διασυνδεδεμένο με το Γενικό Νοσοκομείο – Κέντρο Υγείας Ικαρίας, υπό κοινό πενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο.

Βαθύ Σάμου, 15 Οκτωβρίου 2019

 Σύνταξη:

Λάζαρος Ν. Θεόφιλος, Διοικητής Γ.Ν. Σάμου 2001-2004 και 2016-2019.

 Κύριες πηγές:

α) Γεράσιμος Σ. Σβορώνος, Δικηγόρος, «Σαμιακή Νομοθεσία», Ηγεμονικό Τυπογραφείο, Εν Σάμω 1903.

β) Μανώλης Ι. Νικολαΐδης, Διευθυντής Γ.Ν. Σάμου 1957-1992, «Η υγεία  εν Σάμω και Ικαρία»,  Εκδόσεις Γρηγόρης, Αθήνα 2008.

γ) Τηλαύγης Ν. Δημητρίου, Πρόεδρος Δ.Σ. Γ. Ν. Σάμου 1982-1989, «Τηλαύγης, βιογραφικά και άλλα τινά», Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου Νικόλαος Δημητρίου, Σάμος 2013.

Ιστορικό Περίγραμμα Γενικού Νοσοκομείου Σάμου «Άγιος Παντελεήμων» σε μορφή PDF